Penatalaksanaan Fisioterapi pada Kasus Post Total Knee Replacement Dextra di Klinik GFRR Karanganyar

Penatalaksanaan Fisioterapi pada Kasus Post Total Knee Replacement Dextra di Klinik GFRR Karanganyar

  • Zahra Kamila Nasywa Yuwono Universitas Widya Dharma Klaten
  • Zuyina Luklukaningsih Universitas Widya Dharma Klaten
  • Rima Yunitasari Universitas Widya Dharma Klaten
Keywords: infrared, TENS, terapi latihan, total knee replacement

Abstract

Penggantian Lutut Total (TKR) adalah operasi ortopedi umum yang dilakukan untuk mengganti sendi lutut yang sangat rusak, umumnya karena osteoartritis. Meskipun efektif secara struktural, banyak pasien mengalami keterbatasan fungsional pascaoperasi. Fisioterapi memainkan peran penting dalam pemulihan melalui berbagai modalitas terapi. Studi kasus ini bertujuan untuk mengevaluasi efektivitas penggabungan Stimulasi Saraf Listrik Transkutan (TENS),  Inframerah (IR), dan latihan terapi dalam rehabilitasi pasien pasca TKR kanan. Pasien menjalani enam sesi terapi, menunjukkan perbaikan signifikan dalam nyeri, rentang gerak, kekuatan otot, dan aktivitas fungsional. Temuan ini menunjukkan bahwa kombinasi IR, TENS, dan latihan terapi dapat menjadi strategi intervensi fisioterapi yang efektif untuk meningkatkan pemulihan pasca TKR.

References

Alodokter. (2025). Total Knee Replacement, Ini yang Perlu Diketahui. https://www.alodokter.com/total-knee-replacement-ini-yang-perlu-diketahui

Amrullah, D., & Amanati, S. (2024). Penatalaksanaan Fisioterapi Pada Osteoarthritis Genu Bilateral Grade 3 Dengan Modalitas Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation (Tens) Dan Terapi Latihan. 8(3), 634–642. https://ejurnalmalahayati.ac.id/index.php/medika/article/view/15181/pdf

Artz, N., Elvers, K. T., Lowe, C. M., Sackley, C., Jepson, P., & Beswick, A. D. (2015). Effectiveness of physiotherapy exercise following total knee replacement: Systematic review and meta-analysis. BMC Musculoskeletal Disorders, 16(1). https://doi.org/10.1186/s12891-015-0469-6

Ayuningtyas W, P. D. (2019). Rehabilitasi Pasca- Total Knee Arthroplasty. 46(9), 622–626. https://media.neliti.com/media/publications/399725-rehabilitasi-pasca-total-knee-arthroplas-706a6117.pdf

Azyhar, M. S. (2023). Karakteristik Pasien Osteoarthritis Genu Yang Menjalani Pembedahan Total Knee Replacement Di Rsup Dr. Wahidin Sudirohusodo Tahun 2020-2023 [Universitas Hasanudin]. In Hasanuddin University Repository: Vol. VIII (Nomor I). https://repository.unhas.ac.id/id/eprint/35255/

Cahyaningrum, P. H. (2020). Penatalaksanaan Fisioterapi Pada Post Total Knee Replacement Dextra E.C Osteoarthritis Dengan Modalitas Infra Red Dan Terapi Latihan [Universitas Widya Husada Semarang]. https://eprints.uwhs.ac.id/1187/1/Prasida Hening Cahyaningrum .pdf

Dani Prasetyo, S. V., Halimah, N., Deo Fau, Y., & Fariz, A. (2024). Pengaruh Kombinasi TENS Dan Self-Stretching Terhadap Perubahan Nyeri Dan Kemampuan Fungsional Pada Pasien Low Back Pain Myogenic Di Rumah Sakit Eka Husada. Jurnal Keperawatan Muhammadiyah, edisi khus(1), 51. https://journal.um-surabaya.ac.id/JKM/article/view/24136?utm_source=chatgpt.com

Ekawati, K. (2023). Mobilisasi Dini Pasien Pascaoperasi TKR. Direktorat Jenderal Pelayanan Kesehatan. Kementerian Kesehatan RI. https://rso.go.id/mobilisasi-dini-pasien-pasca-operasi-tkr

Erdiansyah, M. (2023). M. Surveilans Surgical Site Infection Post Operasi Total Knee Replacement di RSUD Kertosono Nganjuk. [Universitas Muhammadiyah Yogyakarta]. https://etd.umy.ac.id/id/eprint/36768/

Firdaus, M. Y. (2021). Penatalaksanaan Fisioterapi pada Kasus Total Knee Replacement dengan Modalitas Transcutaneus Electrical Nerve Stimulation dan Terapi Latihan [Universitas Widya Husada Semarang]. https://eprints.uwhs.ac.id/631/1/Muhammad Yusuf Firdaus.pdf

Fisiohome. (2022). Ini Kegunaan Infrared dalam Fisioterapi, Indikasi & Cara Menggunakannya. https://fisiohome.id/fisioterapi/kegunaan-infrared-dalam-fisioterapi/

Gerhanawati, I., & Siwi, K. (2024). Pengaruh Modalitas Tens Dan Pelvic Tilting Exercise Terhadap Penurunan Nyeri Punggung Bawah. jurnal ilmiah fisioterapi muhammadiyah, 3(1). https://journal.um-surabaya.ac.id/Jar/article/view/21737/7360

Halimah, N., Pradita, A., & Jamil, M. (2022). Kombinasi Infrared dan William Flexion Exercise Efektif Menurunkan Nyeri dan Meningkakan Fleksibilitas Otot Pada Kasus Low Back Pain Miogenik. Jurnal Penelitian Kesehatan" SUARA FORIKES"(Journal of Health Research" Forikes Voice"), 13(4), 1076–1079.

Hellosehat. (2022). Mengenal TENS, Terapi Listrik untuk Atasi Berbagai Jenis Nyeri. https://hellosehat.com/kebugaran/olahraga-lainnya/terapi-tens-adalah/

Hidayat, A. A. A. (2020). Metode Studi Kasus dalam Penelitian Keperawatan dan Kesehatan. Salemba Medika.

Milu, A. (2024). Karakteristik Pasien Osteoarthritis Genu di RS Wahidin Sudirohusodo yang Menjalani Pembedahan Total Knee Replacement Periode Tahun 2020–2023 [Universitas Hasanuddin]. https://repository.unhas.ac.id/id/eprint/35255

Mustiko, P. L., & Pristianto, A. (2021). Program Exercise Therapy dan Edukasi pada Pasien Post Hip Arthroplasty di Ruang Rawat Inap RS Ortopedi Prof. Dr. R. Soeharso: A Case Report. Physio Journal, 1(2), 29–37. https://doi.org/10.30787/phyjou.v1i2.799

Putu, N., & Adi, D. (2021). Analisis Strategi Pmasaran Pelayanan Operasi Penggantian Sendi Lutut. Jurnal Administrasi Rumah Sakit Indonesia, 7(3). https://doi.org/10.7454/arsi.v7i3.3659

Rahmawati, N., & Suryani, T. (2020). Pengaruh Proprioceptive Neuromuscular Facilitation (PNF) Teknik Hold Relax terhadap Fleksibilitas Otot Hamstring pada Mahasiswa. Jurnal Rehabilitasi. Universitas Muhammadiyah Surakarta. https://journals.ums.ac.id/index.php/rehabilitasi/article/view/11678

Reski, S., Wahyuni, W., & Widiatmi, S. (2024). Physiotherapy Management of Total Knee Replacement et Causa Bilateral Genu Osteoarthritis. FISIO MU: Physiotherapy Evidences, 4(3). https://doi.org/10.23917/fisiomu.v4i3.5054

RS Pondok Indah. (2025). Mengenal Total Knee Replacement, Operasi Ganti Sendi Lutut yang Aman Dilakukan. https://www.rspondokindah.co.id/id/news/total-knee-replacement-manfaat-prosedur

Sugiono. (2020). Metode Penelitian Kuantitatif, Kualitatif R&D (A. Beta (ed.); 19 ed.). Alfabeta Bandung. https://www.academia.edu/118903676/Metode_Penelitian_Kuantitatif_Kualitatif_dan_R_and_D_Prof_Sugiono

UnivDatos. (2023). Knee Replacement Implants Market : Current Analysis and Forecast ( 2022-2028. https://univdatos.com/reports/knee-replacement-implants-market?utm_source=chatgpt.com

Utama, F. D. Y. (2022). Penatalaksanaan Fisioterapi Pada Total Knee Replacement Et Causa Osteoartritis Sinistra Dengan Infra Red, Transcutaneus Electrical Nerve Stimulation Dan Terapi Latihan. UWHS Repository. https://eprints.uwhs.ac.id/1339/1/FA. Danang Yoga Utama.pdf

WHO. (2022). Musculoskeletal health. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/musculoskeletal-conditions

Widiastuti, A., & Arofiati, F. (2019). Dukungan Sosial Pada Pasien Post Total Knee Replacement. Jurnal Keperawatan Muhammadiyah, 4(1), 287–294. https://scholar.google.co.id/scholar?start=20&q=cerita+dengan+teman+kontrol+perilaku+alkohol+2019&hl=id&as_sdt=0,5

Widiyono, W., Suwarni, A., Aryani, A., & Wulansari, A. (2024). Intervensi Keperawatan Fisioterapi Sinar Infrared Dapat Menurunkan Skala Disabilitas Aktifitas Sehari-Hari Pada Pasien Low Back Pain Myogenik. Jurnal Wacana Kesehatan, 9(1), 44. https://doi.org/10.52822/jwk.v9i1.556

Published
2025-07-01
How to Cite
Yuwono, Z. K. N., Luklukaningsih, Z., & Yunitasari, R. (2025). Penatalaksanaan Fisioterapi pada Kasus Post Total Knee Replacement Dextra di Klinik GFRR Karanganyar. Jurnal Peduli Masyarakat, 7(4), 27-36. https://doi.org/10.37287/jpm.v7i4.6701